U potrazi za životnim prostorom koji obezbjeđuje mir, spokoj i harmoničnu atmosferu, tendencije ka razvijanju geometrijski savršenih i čistih oblika su ponekad dovodile do arhitekture koja u posmatraču izaziva osjećaj hladnoće, otuđenosti i usamljenosti.
Kao odgovor na ovaj problem, jedno od rješenja nudi drevna tradicija japanskog wabi sabi-ja, koja u savremeni prostor vraća toliko potrebnu toplinu prirodne nepredvidljivosti i inventivnosti.
Šta je wabi sabi?
Wabi sabi je ujedno filozofija, specifičan pogled na svijet, kao i vrsta estetike.
Riječ wabi označava harmoniju, mir, spokoj i ravnotežu. Takođe označava ono što je jednostavno, nematerijalno, skromno i u skladu sa prirodom. To je na neki način transcedentalna ljepota postignuta kroz suptilnu nesavršenost.
Sabi znači cvjetanje vremena u konotaciji prirodnog razvoja. U ovakvom shvatanju ljepote, ona je prolazna, neuhvatljiva i promjenljiva. Tako se prvobitnom principu dodaje i druga, vremenska dimenzija.
Tri osnovna principa koji definišu korijen ove vrste estetike su: ništa nije trajno, ništa nije konačno i ništa nije savršeno. U tom smislu, ljepota se pronalazi u prirodi i njenim nepravilnostima, kao i kroz cikluse rasta, opadanja i nestajanja. Korijeni ove filozofije leže u Zen budizmu i njegovom viđenju sveukupne materije, prirode i predmeta, kao elemenata puta ka duhovnom prosvjetljenju.
Wabi sabi inspiriše minimalizam i estetiku patine i tragova vremena.
Arhitektura i dizajn
Wabi sabi je istovremeno skroman i sofisticiran kreativni stil. Jedna od njegovih glavnih karakteristika je brižljivo poštovana okolina koja dozvoljava prirodnu nasumičnost. Ona nije neuređena, nego upravo prirodno uređena.
Njegovi estetski ideali su nepostojanost, nepravilnost i nepotpunost, te je tako u cjelosti u kontrastu sa zapadnim idealima simetrije i postojanosti. Upotreba ovih principa trebalo bi da bude veoma diskretna, jer bi naglašavanje tako jakih elemenata narušilo harmoniju, koja je osnovni cilj, i tako dovelo do prostog nereda.
Gdje god je to moguće, koriste se prirodne teksture materijala, kao i organski oblici i motivi. Paleta boja dolazi pravo iz prirode i uglavnom se sastoji od zemljanih tonova, boja vremenske patine, prije nego jarkih i živih nijansi.
Budući da je ovo minimalistička estetika koja propagira oslobađanje od svega nepotrebnog da bi se došlo do istinski čiste ljepote, arhitekturu i dizajn koji ga prate karakteriše atmosfera spokoja i koncentracije. Enterijeri su uglavnom prigušenih boja i svjetla i odišu prijatnim osjećajem ušuškanosti i mira.
Iako po svojim korijenima japansko, ovakvo usavršeno viđenje prirodne estetike pronalazi se svuda po svijetu, pa čak i u modernoj i savremenoj arhitekturi. Do njenih principa se negdje došlo ciljano, a negdje sasvim intuitivno, a ono po čemu lako mogu da se prepoznaju su sledeći elementi:
- prirodni (organski) materijali
- asimetrija i nepravilna forma
- grube, promjenljive i nejednake površine
- prigušene boje
- jednostavnost
- prostrani i prozračni prostori
- prirodna ravnoteža
Zaključak
Definisati i objasniti wabi sabi je u isto vrijeme jednostavno i komplikovano. Do njega se može doći pričom o njegovoj estetici i o filozofskim korijenima njegovog pogleda na svijet, ali da bi se zaista upoznao potrebno je doći u direktan kontakt i osjetiti kakav uticaj on ima na neposrednog posmatrača. Osjetiti stvarnu ljepotu nesavršenosti i prirodne nepredvidivosti.
Kao kreativni stil on najvjerovatnije najbliže odgovara modernističkoj minimalističkoj estetici, pa je opet nešto sasvim drugačije. Wabi sabi zaista teži minimalizmu, ali se razlikuje po tome što je po svojoj prirodi intuitivan ondje gdje je modernizam racionalan, ličan je i relativan nasuprot univerzalnosti i apsolutnosti modernizma.
Wabi sabi je ona nijansa ljudskog i prirodnog koja toliko izmiče apstrakciji čiste geometrije, i predstavlja onu vrstu svedenosti forme sa kojom čovjek može da ima neposredan i organski kontakt.
