Bijenale Arhitekture u Veneciji

Na 14. Bijenalu arhitekture, koje je otvoreno u Veneciji 5. juna 2014. godine, umjetnički direktor, arhitekta Rem Koolhaas, zemljama učesnicama postavio je temu Fundamentals odnosno Osnove, koja se odnosi na evoluciju nacionalnih arhitektura u poslednjih 100 godina. Ovaj holandski arhitekta objavio je detalje o svjetskoj izložbi kojom želi da se udalji od trenutnog stanja arhitekture koja, kako kaže: ”Nije dobrog zdravlja”.

Istraživačka izložba, nazvana Fundamentals, će preispitati osnovne elemente arhitekture i dokumentovati pojavu globalnog arhitektonskog stila. Prvi put u istoriji Venecijanskog bijenala, ova tema će obuhvatiti prostor Arsenala i Centralnog paviljona u Đardinijima, ali i 65 nacionalnih paviljona.

Nakon nekoliko arhitektonskih bijenala koji su slavili savremeno, izložba Fundamentals  percipira istoriju i pokušava da rekonstruiše kako se arhitektura našla u sadašnjoj situaciji. Ovogodišnja izložba će se udaljiti od predstavljanja objekata i samih arhitekata, i umijesto toga će predstaviti rezultate originalnog istraživanja sprovedenog tokom prošle godine.  Prikazaće se život i humor arhitekture, te smanjiti pritisak za konstatnom ozbiljnošću u arhitektonskoj profesiji. O arhitekturi se piše kao da je ozbiljna disciplina ali u njoj postoji  živo(s)t, što pokazuje ovo bijenale.

Arhitektonska postavka

Svaki paviljon predstavlja jedinstveni, nacionalni arhitektonski stil u zadnjih sto godina. Izložba planirana u Centralnom paviljonu u Đardinijima nazvana je Elementi arhitekture, a sastoji se od niza prostorija od kojih će svaka biti posvećena drugom arhitektonskom elementu, uključujući balkon, zid, vrata i prozor.

Postavka planirana u Arsenalima, nazvana je MondItalija i prikazaće arhitekturu i istoriju Italije.  Velika istorijska mapa protezaće se centralnim prostorom, dok će arhitektonske instalacije biti upotpunjene filmom, plesom, muzikom i teatrom.

Fundamentals daje vremenski i prostorni okvir za izložbu koja se bavi razvojem oblika i elemenata arhitekture. Vremenski, to je okvir jednog vijeka arhitektonske produkcije, a u prostornom smislu konktekst onoga što prepoznajemo kao posebnost u produkciji elemenata arhitekture.

Predstavnik Republike Srbije

Predstavnik na venecijanskom Bijenalu arhitekture tradicionalno je odabran putem institucije konkursa, koji je Muzej primenjene umijetnosti raspisao u saradnji sa Udruženjem arhitekata Srbije. Odabran je mladi autorski tim.  Unutrašnji dio izložbenog prostora, ispunjen je dnevnim svijetlom, čini okvir od stotinu značajnih arhitektonskih projekata nastalih od 1914. do 2014. godine, dok se okolni prostor bavi jednim projektom, Muzejem Revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije, hrvatskog arhitekte Vjenčeslava Rihtera. Zdanje Muzeja revolucije nikada nije sagrađeno, osim podrumskog dijela, i njegova sudbina, vezana za mjesto i vrijeme pruža opipljiv kontekst koji treba imati u vidu dok posmatramo mural u centralnoj sobi paviljona.

Koristeći film kao medijum, reditelj Srđan Keča prati epilog i arheologiju Rihterovog muzeja kroz nekoliko narativa, koji su izloženi po obodu paviljona kao trokanalana instalacija. Prva dva su postavljena tako da dočaraju dualnost prostora: u podrumu Muzeja žive Romi, dok je sa spoljne strane, u kontekstu Novog Beograda, ovaj prostor potpuno nevidljiv. Treća projekcija, prikazana odvojeno, na drugom kraju paviljona, pokazuje privremenu instalaciju Muzeja Revolucije, napravljenu u Beogradu, od ispletenog kanapa i ispunjenu helijumom, u razmjeri 1:1. Instalacija je sastavni dio projekta 14–14 i obilježava mjesto na kojem je objekat prvobitno trebalo da bude sagrađen, udaljeno oko tri stotine metara vazdušnom linijom od mjesta na kojem je konačno započeta gradnja.

Ovaj projekat, prema riječima autora, predstavlja selekciju od sto pojedinačnih elemenata, nastalih u jednom vijeku arhitektonske produkcije. Ambijent čine dvije zone, čiji polaritet, zatočen u okviru forme paviljona, sadrži svjedočanstva o građenom prostoru, artefaktima i memoriji o njima. Dokumenti oblika koji se izlažu se raspršuju i teže svojim polovima. Jedni su objektivna selekcija arhitektonskog repertoara, ono što je već usvojeno i prihvaćeno kao dijelo od značaja, postavljajući se u poredak koji se vidi čas kao cijelina a čas kao pojedinačni samostalni oblik, u zavisnosti od blizine gledanja. Drugi su u ovom procesu dokumenti koji odlaze u polje periferije i postaju baza za nadgradnju, za nov narativ.